Faq glazuren - Veiligheid

We willen graag starten met de vermelding dat veiligheid en giftigheid van glazuren een complexe materie is, die moeilijk kort samen te vatten is. Giftigheid heeft ook te maken met de dosis waaraan je wordt blootgesteld en niet alleen met de vraag of een stof een negatief effect kan hebben. We proberen hier vooral de essentie te verklaren en verwarring weg te werken. Er zijn echter veel nuances waarop we hier niet kunnen ingaan. Heel wat stoffen en aspecten zijn ook onvoldoende onderzocht of met tegenstrijdige testersultaten. Er zijn ook conflicterende belangen en overtuiginen die mee in de lopende discussies zitten. De waarheden van vandaag zijn niet altijd de waarheden van de toekomst. Loodcarbonaat is giftig, maar werd ooit als zoetstof gebruikt. Asbest werd ook ooit als veilig beschouwd... Het is onze overtuiging hier bij KCL dat het in geval van twijfel beter is om op veilig te spelen.

Zijn foodsafe en voedselveilig niet gewoon hetzelfde?

Letterlijk vertaald is dat inderdaad hetzelfde. Er is echter een verschil tussen wat de wet verstaat onder foodsafe (voedselveilig) en wat de meeste mensen verwachten als ze de term voedselveilig gebruiken.
De wettelijke betekenis van foodsafe heeft betrekking tot giftigheid van specifieke stoffen die uit het glazuur in voedingswaren, en daarmee ook in de mens, terecht zouden kunnen komen. Op dit moment zijn enkel gevaren met lood en cadmium door het label "foodsafe" gedekt. Er bestaan geijkte tests voor deze stoffen die men moet doorstaan om het label te mogen gebruiken. Er wordt gewerkt aan strengere Europese wetten waardoor ook enkele andere stoffen gereglementeerd zouden gaan worden, maar het kan nog een hele tijd duren voor die doorheen de lobbymolen en discussies zijn geraakt.
Omdat het een vrij beperkte term is, voldoen heel wat glazuren die tegenwoordig worden aangeboden, aan de normen om het "foodsafe" label te mogen dragen.
De meeste mensen denken dat foodsafe een veel ruimer begrip is dat alle mogelijke risico's omvat. Dat is helaas dus niet het geval. Sommige fabrikanten en leveranciers maken in hun marketing dankbaar gebruik van de aantrekkelijke term "foodsafe". Wettelijk gaan ze daarmee niet in de fout als hun glazuur de tests voor lood en cadmium heeft doorstaan, maar er ontsaat wel een vals gevoel van veiligheid bij mensen die zich niet in deze materie verdiept hebben.

Dinnerware safe / Geschikt voor serviesgoed is dat niet gewoon hetzelfde als voedselveilig?

De termen "dinnerware safe" en "geschikt voor serviesgoed" sluiten meer aan bij wat de meeste mensen verwachten als ze de term voedselveilig gebruiken. De termen verschillen echter stevig van de wettelijke term "foodsafe".
Keramisten en fabrikanten met wat kennis van glazuren weten al tientallen jaren dat er waarschijnlijk meer gevaarlijke stoffen zijn dan degene die al gereglementeerd zijn. Ze weten ook dat er glazuursamenstellingen zijn die beter bestand zijn tegen slijtage (inwerking van bestek, afwasmachine, voedingszuren, enz.) en dat er andere zijn regelrecht slecht presteren op dat vlak. Vanuit hun verantwoordelijksgevoel zijn deze keramisten en fabrikanten verder gegaan in hun beperkingen en adviezen dan wat de wet voorschrijft. Zij gebruiken naast de wetelijke term "foodsafe" ook de term "dinnerware safe" of "geschikt voor serviesgoed". Hierbij wordt meestal ook rekening gehouden met hygiëne en of een glazuur gemakkelijk is in onderhoud.
Meestal worden er rond de term "dinnerware safe" wel tests gedaan, maar er is hiervoor geen wettelijk kader en dus zijn er ook geen geijkte tests of normen ter controle. Het gaat hier dus eerder om een advies van de auteur, fabrikant of leverancier van een glazuur, met betrekking tot datgene wat zij vanuit hun verantwoordelijkheidsgevoel, op eer en geweten, als goede praktijk ervaren, maar zonder wettelijke draagkracht.
Het is problematisch om "dinnerware safe" in een wettelijk kader te gieten. Een glazuur dat veilig getest is in correcte omstandigheden, kan bij incorrect gebruik toch onveilig worden. Bijvoorbeeld door te snel of bij een te lage temperatuur te stoken of wanneer een oven veel trager afkoelt dan bij de tests. Er zijn zeer veel variabelen die meespelen. Dat is voor de term "foodsafe" ook al zo, maar daar blijft alles nog beperkt tot de afgifte van een hoeveelheid giftige stoffen. Bij de term dinnerware safe gaat het om zoveel meer dat het erg complex wordt... Als daar een wettelijke aansprakelijkheid aan vast zou hangen voor de fabrikant wordt het snel een heel heet hangijzer. Als de regelgeving alle mogelijke situaties moet omvatten, wordt het eveens een zeer complexe wetgeving die ook niet praktisch is in de handleiding van een glazuur. We verwachten dus niet dat de term "dinnerware safe" in de nabije toekomst een wettelijke draagkracht zal krijgen, die de consument sluitend beschermt. Het is zeker wel zo dat er is bij deze term een betere bescherming biedt dan de term "foodsafe" alleen.

Kan ik een glazuur dat niet geschikt is voor serviesgoed veilig maken door er een transparant glazuur over te zetten dat wel veilig is?

Nee zo werkt het helaas niet bij glazuren. Het is geen laagje vernis dat je op een vaste stof zet. De glazuren worden bij het stoken beide vloeibaar en zullen zich geheel of gedeeltelijk mengen. Je krijgt dan een nieuwe chemie met ongekende eigenschappen voor het resulterende glazuur.
Indien je een veilig glazuur over een niet of weinig smeltend glazuur zet, zoals een onderglazuur, werkt het bovenste glazuur wel als een soort vernislaag. Het onderliggende glazuur ligt dan veilig afgedekt.